Lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là một phần quan trọng trong lý luận chính trị - kinh tế của họ. Ðây là giai đoạn mà xã hội từ chế độ tư bản tiến qua chế độ xã hội, theo quan điểm của họ, là kết quả của quá trình lịch sử và là mụcêu cần phải đạt được cho việc phát triển xã hội. Thời kỳ này có những đặc tính và tính tất yếu rõ ràng, dựa trên quan điểm vật chất lịch sử của họ.

Cụ thể trong ngữ cảnh của Việt Nam, thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là giai đoạn chuyển tip từ chế độ tư bản đến chế độ xã hội, và đặc điểm của thời kỳ này phản ánh tất cả sự đan xen của những yếu tố và đặc điểm của hai hình thái kinh tế - xã hội: cộng sản chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa. Việc nhận thức và áp dụng lý luận này ở Việt Nam là một quá trình sáng tạo, bổ sung và phát triển của Đảng Cộng sản Việt Nam, phản ánh sự đấu tranh và xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa trong điều kiện cụ thể của đất nước. Sự hiểu rõ về tính tất yếu và đặc điểm của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là cực kỳ quan trọng để định hình hướng phát triển xã hội và kinh tế cũng như xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện thực tại Việt Nam.